Rond 11 november wordt het feest van Sint-Maarten gevierd, bij ons was de optocht op 18 november, wij maakten dit voor het eerst mee. Vaak wordt ook vuur ontstoken op die dag, soms hoor je wel eens dat Pietje Pek verbrand word. Maar waarom is dat nu?

Pietje Pek

Op sommige plaatsen waar Sint-Maarten gevierdt wordt, wordt deze bijgestaan door één Zwarte Piet of Pietje Pek. Maar wie is dat nu en waar komt deze vandaan?

Hier is een Zwarte Piet vooral gekend als kindervriend bij Sinterklaas. Maar tot halverwege de twintigste eeuw was dat niet zo. Pietje Pek bestond in de folklore al langer, een man voorzien van rammelende kettingen, roet zwart en een masker, de duivel als man. De naam Pietje Pek was dan ook wel een bijnaam van de duivel.

Wat moet een sint nu met zo’n griezel bij zich? De sint is een heilige en representeert alles wat goed is. De grootste vijand van God is toch de Duivel?

Wel, dat is ook wat men in de middeleeuwen dacht. Meer zelfs, daar geloofden ze dat er een soort wedstrijd gaande was tussen God en de Duivel waarbij God de mensen op het goede pad probeert te houden en de Duivel ze slechte dingen wil laten doen. Maar de duivels die mee zijn met de sint (of het nu Sint-Maarten of Sinterklaas is) dat zijn getemde duivels en die doen ook nog steeds wat duivels doen, de mensen die ze zelf hebben laten stelen, bedriegen en liegen meeslepen. Daarom hebben die heiligen dus vaak pieten bij zich.

Pietje Pek vuur

Sint-Maartensvuur

Over Sint-Maartensvuur vond ik meerdere inzichten:

  • Het is een vreugdevuur
  • Het is een vuur (strohoop) waaraan de ‘arme man’ zich kan verwarmen.
  • Op het vuur werd eten gewarmd voor de bedelaars
  • Symbolisch: Sint-Maarten staat voor warmte, verbondenheid en delen
  • Gewoonte overgenomen door de kerk gebaseerd op het Germaanse Winterfeest

Lees ook: Vuur van crêpe papier

Deze laatste is ongeveer het enige waarop ik me kan baseren om een zinnige reden te vinden waarom men Pietje Pek verbrand op Sint-Maarten (want op internet vond ik dus niets terug, ben ik dan echt de enige die me dit afvraagt?). Teruggaand op het Germaanse Winterfeest werden ganzen geslacht en offers gebracht om het land en vee vruchtbaarder te maken.

De kerk kan dit gebruik hebben overgenomen om zo het vertrouwen van de niet-christelijke bevolking te winnen.  Ik ga er dus van uit dat Pietje pek als symbool van de duivel gekozen werd om zo “het kwade” te verdrijven en hoop te versprijden.

Heb jij een idee waar dit ritueel vandaan zou kunnen komen? Of vond jij ergens een goede uitleg? Ik ben ben benieuwd.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.